Richting een natuurlijke tegenstroom

Er zijn diverse redenen waarom iemand een zwembad laat plaatsen, maar wie dat doet met oog op het in stand houden of verbeteren van sportieve prestaties, die droomt wellicht van een prachtexemplaar van om en bij de twintig meter lang. Een droom die slechts enkelen gegund is, helaas, al zijn er gelukkig ook andere manieren om de ervaring van het baantjes trekken te simuleren. Met een goede tegenstroominstallatie krijgen spieren en conditie zelfs in kleine zwembaden een gepaste training. 

Een tegenstroominstallatie doet exact wat de naam doet vermoeden: het creëert een zodanige tegenstroom dat gebruikers als het ware ter plaatse kunnen zwemmen. Ook wanneer er geen ruimte is voor een meterslang zwembad of wanneer men vanuit financiële overwegingen voor een kleiner exemplaar kiest – met lagere kosten voor onder andere verwarming en waterbehandeling – behoudt men zo de mogelijkheid om op een comfortabele manier te zwemmen. Een lengte van vier à vijf meter volstaat daarvoor al.

In grote lijnen kan een onderscheid gemaakt worden tussen twee soorten tegenstroominstallaties: een klassiek systeem met pompen en jets enerzijds, en een propelleraangedreven of turbinesysteem anderzijds. 

In het eerste geval wordt water uit het zwembad door één of meerdere pompen aangezogen, om vervolgens onder een bepaalde druk via jets weer in het zwembad gestuwd te worden. In het gamma is er in principe altijd keuze tussen verschillende debieten, afgestemd op de beoogde prestaties. Voor recreatief gebruik zal een tegenstroominstallatie van 50 à 75 m3/u bijvoorbeeld volstaan, terwijl dat voor professionele atleten perfect tot 150 à 225 m3/u kan oplopen. De druk kan veelal traploos ingesteld worden, steeds vaker zelfs via een afstandsbediening of smart watch, en ook de jets kunnen in de meeste gevallen naar wens gericht worden.

Turbinesystemen maken geen gebruik van pompen of inspuiters, maar werken zoals de schroef van een schip. Met behulp van één of meerdere propellers wordt water richting het zwembad gestuwd, waardoor er een brede, natuurlijke golfbeweging ontstaat. Dat betekent evenwel dat er voor eenzelfde kracht ook meer water verplaatst moet worden dan bij een klassiek systeem. De debieten van turbinesystemen – ook traploos instelbaar – kunnen daardoor oplopen tot 600 en zelfs 1.200 m3/u, al liggen de elektrische vermogens in de regel wel lager. De kostprijs van een turbinesysteem, daarentegen, ligt dan weer gevoelig hoger dan die van een klassieke tegenstroominstallatie.

Innovaties bij tegenstroominstallaties zijn er vooral op gericht om turbulentie te beperken en een zo natuurlijk mogelijke waterverplaatsing te genereren. Hoe meer turbulentie en opspattend water, hoe meer corrigerende bewegingen immers nodig zijn om mooi in het midden van de stroming te blijven en hoe meer de gebruiker zijn zwemtechniek dus zal moeten aanpassen. 

Turbinesystemen hebben in dat opzicht het voordeel dat ze per definitie een brede, zachte stroming creëren die het lichaam gelijkmatig omgeeft en het dus mooi in evenwicht houdt. Klassieke tegenstroominstallaties zorgen in de basis voor een meer punctuele waterstroom, al worden ook hiervoor steeds meer oplossingen aangeboden. Een heel eenvoudige manier om de waterdruk beter te verdelen, is door bijvoorbeeld met dubbele jets te werken. Daarnaast zijn er ook fabrikanten die voor een meer natuurlijk golfbeweging gebruikmaken van een alternatieve pomptechnologie of platte in plaats van ronde jets. 

Aangezien de meeste systemen over minimum één inbouwdeel beschikken, wordt een tegenstroominstallatie best meteen bij aanleg van het zwembad voorzien. Hoeveel plaats daarvoor nodig is, is afhankelijk van het type. Zo neemt een turbinesysteem relatief veel plaats in ter hoogte van het zwembad zelf, maar moet er los van het inbouwdeel enkel nog een sturingskast geplaatst worden. Bij een klassieke tegenstroominstallatie zijn de inbouwdelen doorgaans kleiner, maar moeten er ook de nodige pomp(en) geplaatst worden. Zij kunnen perfect in de technische ruimte opgesteld worden en via een technische schacht met de jets verbonden worden.

Voor beide principes bestaan er evenwel ook opbouwoplossingen, geschikt voor renovatie. Daarbij gaat het doorgaans om kleinere modellen voor recreatieve zwemmers, al zijn er ook wel oplossingen met hoge debieten. De installatie van deze opbouwsystemen is relatief eenvoudig, maar hou er wel rekening mee dat dergelijke systemen in het zwembad gehangen worden en de zwemkom dus verkleinen. Daarenboven moeten sommige modellen ’s winters deels gedemonteerd worden.