Tagarchief: Sportcomplex

Hypermodern sportcomplex versmelt met duinlandschap

Foto-18-12-2021-10-03-04
Lees het gehele artikel

Langs de kustlijn in Middelkerke toverde Vita Groep een oud sportpark om tot een innovatief sportcomplex dat feilloos overgaat in het omringende duinlandschap. Zo bevindt de sporthal zich vier meter onder de grond. Het zwembad vertelt een eigen verhaal, met een krokodil als uithangbord. Een projector laat de kinderen tikkertje spelen met vissen in het water.

Het verhaal over een krokodil die op het strand aanspoelde in Middelkerke inspireerde het bouwteam.

Het sportpark ‘De Krokodiel’ werd officieel geopend op 26 mei 2002. Een kleine twintig jaar later was het park aan vernieuwing toe. De gemeente Middelkerke wilde een modern vrijetijdspark voor jong en oud, waar het zowel op zonnige als op grijze dagen aangenaam vertoeven is. Om het project op een oppervlakte van 6.000 vierkante meter te realiseren, deed de gemeente een beroep op Vita Groep, een ontwikkelaar van zwembad- en sportinfrastructuur die bestaat uit vier partners: aannemer Cordeel, architectenbureau Slangen+Koenis, zwembadspecialist Hellebrekers en exploitant Farys.

“We werken volgens de DBFMO-formule”, zegt Maarten Bauwens, Head of Operations bij Vita Groep. “Dat staat voor Design, Build, Finance, Maintenance en Operation. Het betekent dat alles in onze handen terechtkomt: van ontwerp tot exploitatie en onderhoud.”

Geen standaardzwembad

Voor de ontwikkeling van het zwembad toonde Slangen+Koenis Architecten zich van zijn creatiefste kant. “We wilden niet zomaar een standaardzwembad ontwerpen”, zegt architect Peter Baas. “We zijn vertrokken vanuit de geschiedenis van Middelkerke, toen het eiland Testerep voor de kust lag. Er was het verhaal over een krokodil die op het strand aanspoelde. Dat hebben we een eigen invulling gegeven en als thema gebruikt.”

Buiten aan de cafetaria is een zeven meter hoge krokodil met twee glijbanen de blikvanger. In het instructiebad ligt een krokodil met glijbanen en shooters. In het water zie je de slikken en schorren van het voormalige eiland opduiken. “De lage palen stellen de zeekralen voor”, zegt Peter Baas. “Ook in de cafetaria en bij de sporthal zijn er grafische verwijzingen naar het thema.”

Ook de sportzwemmers komen aan hun trekken, in een gehomologeerd competitiebad van 25 bij 16 meter met zes wedstrijdbanen.

Geavanceerd projectiesysteem

Het instructiebad van 12,5 bij 8 meter heeft een beweegbare bodem die drie meter diep kan zakken. “Die kwam er op vraag van de lokale duikclub”, zegt Maarten Bauwens. “Voor kleine kinderen kunnen we de diepte beperken tot vijf centimeter, zodat ze kunnen spelen.” Wat dat spelen betreft, creëerde Vita Groep een primeur in Middelkerke. Boven het zwembad hangt een corrosiebestendige projector die figuren projecteert in het bad. “Zo kunnen we de kinderen tussen fonteintjes tikkertje laten spelen met vissen in het water. Uniek, want zoiets was nog niet op de markt.”

Ook de sportzwemmers komen aan hun trekken, in een gehomologeerd competitiebad van 25 bij 16 meter met zes wedstrijdbanen. Twee banen hebben een beweegbare bodem, zodat er bijvoorbeeld ook aquagym kan worden gegeven. Er is een tribune voor 120 supporters.

Buiten aan de cafetaria is een zeven meter hoge krokodil met twee glijbanen de blikvanger.

Ventilatie met badmintonstand

Bij het zwembad kwam nog een grote sporthal. “Om het duinlandschap zo min mogelijk te onderbreken, hebben we ze vier meter onder de grond gebouwd”, zegt Peter Baas. “Daardoor ligt het landschap tegen het gebouw aan. Ook voor de sporters heeft het voordelen: er is geen instraling van de zon, zodat hun zicht niet wordt belemmerd. Er is een ventilatiesysteem met een ‘badmintonstand’, die minder lucht­‑verplaatsing veroorzaakt.”

De wanden van de sporthal zijn volledig uit beton gemaakt omdat ze de gronddruk moeten opvangen. In de hal hangt een plint van drie meter hoog in geperforeerd hout, voor de akoestiek. “Dat er ook grote evenementen moeten kunnen plaatsvinden, was een uitdaging”, zegt Peter Baas. “We hebben een hellingbaan van 44 meter gebouwd, zodat een busje tot de sportvloer kan rijden om materiaal af te zetten.”

Ook met het energieverbruik werd rekening gehouden. De groene daken zorgen er niet alleen voor dat het landschap doorloopt, maar bufferen ook regenwater. Dat wordt onder meer gebruikt om de toiletten door te spoelen. Op het gebouw staan een warmtepomp en 680 fotovoltaïsche panelen om elektriciteit op te wekken. 

Nieuw sportcomplex vraagt slimme fasering

Lees het gehele artikel

In Zeewolde was er behoefte aan nieuwe, of toch vernieuwde, sportinfrastructuur. Het bestaande sportcomplex voldeed niet langer aan de huidige wensen en normen en vroeg, op dezelfde locatie, om een herziening. Van Norel Bouwgroep besloot om samen met architectenbureau Slangen + Koenis Architecten de lijnen volledig te hertekenen. Ze ontworpen een duurzaam en uitnodigend gebouw, dat technisch, logistiek en qua planning evenwel enkele bijzondere uitdagingen kende. Al herkent projectleider Corné Vreugdenhil op diezelfde domeinen ook de nodige kansen.

Afbouwwerken aan de nieuwe sporthal.

In functie van duurzaamheid

Het team rond Van Norel Bouwgroep en Slangen + Koenis Architecten nam bij de aanbieding voor Sportcomplex Het Baken een enigszins gewaagde positie in, geeft Vreugdenhil meteen toe. “In de vraagspecificatie stond namelijk de uitdrukkelijke wens om de bestaande sporthal te behouden en renoveren. Dat zou gezien de staat van die zaal echter aanzienlijke en complexe ingrepen gevraagd hebben, waaronder een grondige aanpassing van de staalconstructie. Om een gebouw te realiseren dat duurzaam en toekomstgericht zou zijn, stelden wij als alternatief daarom toch een volledige nieuwbouw voor.” Het resultaat, waarmee Van Norel Bouwgroep de UAV-GC uitvraag uiteindelijk naar zich toe wist te trekken, is een uitnodigend sportcomplex op een transparante plint, met een ruim entreeplein, een nieuwe sporthal en twee binnenzwembaden. Zowel het wedstrijdbad van 25 meter als het doelgroepenbad zijn voorzien van een beweegbare bodem. De energiebehoefte van het gebouw wordt ingevuld door een ruime pv-installatie op het dak en dankzij de keuze voor duurzame materialen, slimme installatieconcepten en een hoge isolatiewaarde kan het rekenen op een EPC-waarde van 0,0 en een hoge score op circulariteit.

Naast een nieuwe sporthal bevat het complex twee zwembaden: een wedstrijdbad en een doelgroepenbad. (Beeld: Slangen + Koenis Architecten & DMOO)

Slimme verschuiving

Ook de garantie dat de bestaande sporthal tijdens de bouw van de nieuwe hal in gebruik kon blijven, droeg bij aan het succes van het voorstel. “De nieuwe hal staat in wezen net achter de oorspronkelijke sporthal”, legt Vreugdenhil uit. “Om met de bouwwerken van start te gaan moesten we weliswaar eerst het bestaande zwembad en de ondersteunende functies slopen, maar de sporthal zelf kon gedurende het grootste deel van de werkzaamheden blijven staan. Zo werd eerst de volledige nieuwe structuur en de schil van de nieuwe sporthal gerealiseerd. Enkel de westelijke gevel van de nieuwe sporthal konden we vanwege de afstand van amper 6 centimeter tussen oude gevel en nieuwe draagstructuur pas afwerken wanneer de oorspronkelijke hal gesloopt was.” De bestaande sporthal werd gesloten op 26 april 2021, aan het einde van het sportseizoen. Exact vier maand later werd de nieuwe sporthal al in gebruik genomen. “Op het moment van de sloop was de afbouw van de nieuw sporthal al in volle gang. Wanneer de bestaande hal afgebroken werd, kwam de westgevel van de nieuwe hal echter helemaal open te liggen. Hierdoor werden we in één klap weer blootgesteld aan alle weersinvloeden. Om vochtproblemen aan de reeds in gang gezette afbouw te voorkomen, mocht dat natuurlijk niet te lang duren.” “Daarnaast fungeert de nieuwe wand aan de westgevel in de ruwbouwfase als buitenwand, maar wordt ze na realisatie van de nieuwe barruimte op de plek van de oude sporthal een binnenwand. Ze werd daarom uitgevoerd met hoogwaardigere materialen zoals corrosiewerende MS-profielen en gipsvezelplaten. Nadat alle gevels gesloten waren, kon onze volle aandacht dan uitgaan naar het drogen van de cementdekvloer, zodat de sportvloer kon worden aangebracht.”

Terwijl de gebouwschil van het zwemgedeelte gerealiseerd wordt, is de nieuwe sporthal (rechts) al in gebruik.

Strategische fasering

“Het betonwerk voor de zwembaden, waaronder ook het storten van twee bouwkundige filters, werd gelijktijdig met de ingebruikname van de sporthal afgerond. Nadien begon de opbouw van het casco en de gebouwschil, waarbij veel aandacht uitging naar het lucht- en dampdicht maken van het zwembaddeel. Dit is namelijk hét kritieke moment bij elk zwembadproject en vraagt aanzienlijk wat aandacht op detailniveau, zowel in de voorbereiding als bij de uitvoering. “Het voordeel van de bijzondere fasering in dit project, door de reeds in gebruik genomen sporthal, is dat we hiervoor ook alle tijd en focus hadden. Dat komt het eindresultaat uiteraard alleen maar ten goede. Meer zelfs, inmiddels pakken we ook andere projecten op deze manier aan, zoals de realisatie van Sportcomplex De Wiltsangh in Nunspeet.” In Zeewolde is de oplevering van Sportcomplex Het Baken voorzien voor begin juni 2022, al verwacht Vreugdenhil dat de bouwkundige werkzaamheden al twee maand eerder afgerond zullen zijn. “Zo heeft onze nevenaannemer Hellebrekers alle tijd om de technische installaties te testen en in te regelen. Ondertussen kunnen wij de puntjes op de i zetten, zodat we op het einde van de rit een optimaal en goed functionerend gebouw aan de gebruiker kunnen overdragen.”

Het betonwerk voor de zwembaden werd gelijktijdig met de ingebruikname van de sporthal afgerond.

Zo bouw je een zwembad met een sporthal erop

Lees het gehele artikel

De Van Norel Bouwgroep uit Epe realiseerde enkele jaren geleden Nederlands grootste wellnessresort: Thermen Berendonck in Wijchen. Die opdracht resulteerde in een aantal nieuwe aanvragen voor de bouw van zwembaden, waaronder Het Sporthuis Abcoude. Dat is een zwembad met daarbovenop een sporthal, dat Van Norel samen met  installatiebedrijf Hellebrekers in krap een jaar wist neer te zetten. Projectleider Corné Vreugdenhil vertelt over de bijzonderheden tijdens de bouw.

Door de drassige ondergrond moesten er een behoorlijk aantal heipalen met flinke diameter de grond in.

Bijzonder aan de bouw van het sport- en zwemcomplex in Abcoude was volgens Vreugdenhil dat het gebouw op enorm drassige ondergrond moest worden neergezet. “Het is niet te vergelijken met de steviger ondergrond op en en rond de Veluwe. Een zwembad met daarbovenop een sporthal is natuurlijk behoorlijk zwaar, en dat vroeg om veel en forse heipalen met een flinke diameter. Dat heeft voor de nodige overlast bij de buren gezorgd. Zeker ook omdat de eerste zandlaag niet draagkrachtig genoeg was en we daar doorheen moesten heien.” 

Dwarsdoorsnede van het bijzondere complex in Abcoude.

Bovendien staat het nieuwe sportcomplex pal naast het spoor. Vreugdenhil: “Dat was een flinke uitdaging, omdat de diepten waarop we moesten bemalen dusdanig hoog waren, dat ook het grondwater buiten de damwanden zakte. Met alle kans op verzakkingen. In samenspraak met Prorail hebben we besloten om het water dat we uit de bouwput maalden, direct naast de damwanden weer in de grond te pompen.”

Verder was de bouwplaats aan de krappe kant, wat voor logistieke uitdagingen zorgde.

Speciale aandacht

Het Sporthuis Abcoude is ontworpen door architectenbureau Alberts & Van Huut, en herbergt zoals gezegd een zwembad met daarbovenop een sporthal. Vreugdenhil: “Dat komt in Nederland niet heel vaak voor en het betekent dat het dak van het zwembad om speciale aandacht vraagt. Je bent er niet met alleen een dampwerende laag en een dak, maar zult flink moeten isoleren tussen het zwembad en de sportzaal. Ook al omdat de temperaturen en de luchtvochtigheid in het zwemgedeelte nogal verschillen van die in de sporthal.”

Om ervoor te zorgen dat er in het zwembad geen overlast is van de erboven gelegen sporthal, is de laatste gerealiseerd op een zwevende dekvloer met daaroverheen een druklaag om zoveel mogelijk massa te creëren. Daarbovenop de dampremmer en de isolatie.

Hoofdbrekens

Vreugdenhil herinnert zich ook dat het dichten van kieren en naden voor hoofdbrekens heeft gezorgd. “Met name omdat er zoveel verschillende materialen zijn gebruikt in de hoofddraagconstructie. Er is een staalconstructie, in het werk gestort beton, prefab beton, prefab kanaalplaatvloeren, breedplaatvloeren, balkbodems en stalen dakplaten. Daar moesten wij als aannemer flink op puzzelen. Niet het feit dat er zoveel aan het ontwerp schuin is, was lastig, maar dit is geen standaard staalconstructie met een doos van sandwichpanelen en een mooie gevel. De ontwerpers hebben er in Abcoude juist voor gekozen om een vrij traditionele constructie neer te zetten. Wil je dat allemaal dampdicht maken, dan zorgt dat voor veel hoofdbrekens en vergt de nodige improvisatie.” Ondanks alle uitdagingen is het sportcomplex keurig binnen de afgesproken tijd opgeleverd. “Dat komt ook doordat we samen met onze installatiepartner Hellebrekers heel veel tijd hebben gereserveerd om de installaties goed te regelen. Daardoor hadden wij als bouwer ruim de tijd om alle punten netjes weg te werken en konden we samen op tijd opleveren.”

Van sporthal naar sportcomplex

Lees het gehele artikel

Dit resulteerde in een sportieve en recreatieve trekpleister die ‘aanspreekt’. Onder het motto ‘zien sporten doet sporten’ staat openheid er letterlijk en figuurlijk centraal. 

Het zwembad stelt zich letterlijk open in de richting van de buitensportvelden, met een erg uitnodigend karakter en perfecte integratie in de omgeving als resultaat.

De realisatie van het nieuwe zwembad is (voorlopig) de laatste fase van een ambitieus project om de Ronsenaars aan het sporten te krijgen. Op een braakliggend terrein op de overgang tussen stedelijk en groen gebied werd in 2016 al de sporthal ‘t Rosco gebouwd, inclusief de aanleg van sportvelden, een Finse piste, een grote parking en een groen voorplein. Het was de bedoeling om de site te vervolledigen met een groot zwembad, wat intussen dus gebeurd is. “Het gaat om een rechthoekig volume met één tot twee bouwlagen en een benutbare oppervlakte van bijna 3.800 m²”, vertelt Kevin D’Hondt van B2Ai, dat samen met VerhoevenCS verantwoordelijk was voor het ontwerp en de werfopvolging. “Omdat de bestaande sporthal naar binnen gekeerd is, wilden we het zwembad naar buiten richten. Het stelt zich letterlijk open in de richting van de buitensportvelden, met een erg uitnodigend karakter en perfecte integratie in de omgeving als resultaat.”

Het nieuwe zwembad is een zwevend complex, losgekoppeld van de bestaande sportinfrastructuur, maar functioneel verbonden door een glazen tussengebouw

Progressief zwembad

Het nieuwe zwembad is een zwevend complex, losgekoppeld van de bes-taande sportinfrastructuur, maar functioneel verbonden door een glazen tussengebouw waarin de toegang en de uitbreiding van de bestaande cafetaria zijn ondergebracht. Kevin D’Hondt: “Deze verbindingsruimte is opgevat als een patio met een rechtstreeks zicht op het zwembad en de achterliggende groene omgeving. Er zijn een recreatieve zone met een baby-, peuter- en kleuterbad, een familieglijbaan en een interactieve buisglijbaan van 50 meter met muziek en lichteffecten ingericht.  

Natuurlijk is er nog het sportzwembad van 20,5 x 25 meter, dat over een beweegbare wand en bodem beschikt. Hiermee kan het in de lengte opgedeeld worden in twee aparte baden. Denk maar aan een instructiebad van 90 cm diep en een trainingsbad op volle diepte van 2 meter.” 

Het zwevende dak bestaat uit een orthogonaal grid van gelamelleerde houten balken.

Spectaculair luifeldak

Het kenmerkende luifeldak, waaronder alle zwembadfuncties gegroepeerd zijn, is een mooi voorbeeld van de meerwaarde die een bouwteam kan bieden. “Door het concept samen met de architecten uit te werken, zijn we erin geslaagd om een spectaculair gebouw neer te poten”, vertelt Rudy De Cock, technisch directeur van hoofdaannemer Pellikaan. “Het dak bestaat uit een orthogonaal grid van gelamelleerde houten balken. Elke cel van dit reguliere balkenrooster meet 1m75 x 1m75 en heeft naast een structurele betekenis ook een organisatorische orde in het vrije plan: alle ruimtes, daklichten en boxvolumes zijn immers afgestemd op de dimensies van het dak.” Architect Kevin D’Hondt vult aan: “Deze structuur creëert bovendien een mooi evenwicht tussen de genereuze en open plattegrond van het zwembad enerzijds en de beslotenheid van de bestaande sporthal anderzijds. Het is een heldere ontwerpstructuur die een grote transparantie voor de gebruikers oplevert.” 

Het complex biedt onder meer plaats aan een recreatieve zone met een baby-, peuter- en kleuterbad, een familieglijbaan en een interactieve buisglijbaan van 50 meter met muziek en lichteffecten.

Ecologisch zwembad

Ook op milieuvlak behoort het zwembad van Ronse tot de beste leerlingen van de klas. Het ontwerp zorgt voor een maximale daglichttoetreding, onder meer door de afwisseling van open en gesloten gevelopeningen, de patio en de toepassing van daklichten voor de private ruimtes. Er wordt maximaal gebruikgemaakt van zonne-energie, zowel voor het opwekken van elektriciteit (PV-installatie) als de opwarming van het sanitair warm water (zonnecollectoren). Rudy De Cock: “Hierdoor was het voldoende om de twee ketels van de sportzaal uit te breiden met één enkel exemplaar. Voorts wordt het regenwater verzameld, gebufferd en gebruikt voor de sanitaire installaties en als suppletiewater voor het zwembadwater. Dankzij de toepassing van UF/RO (Ultra Filter/Reversed Osmose) wordt het spoelwater van de filters extra gezuiverd en maximaal gerecupereerd, waardoor de fractie afvalwater tot een absoluut minimum beperkt wordt.”

De verbindingsruimte is opgevat als een patio met een rechtstreeks zicht op het zwembad en de achterliggende groene omgeving.

Innovatieve aanpak

Ondanks de complexiteit en de vele technieken had Pellikaan genoeg aan een uitvoeringstermijn van slechts negentien maanden. “Dit heeft enerzijds te maken met de grondige voorbereiding, die in­herent is aan werken met een bouwteam”, legt Rudy De Cock uit. “Anderzijds hebben we het project opgedeeld in twee werkgebieden. Dit liet ons toe om simultaan aan het zwembad en de accom­modatie te werken. Elke zone is afzonderlijk opgebouwd met een eigen torenkraan. Een strategie die zijn vruchten heeft afgeworpen, want het project was wel degelijk volledig afgewerkt, in werking gesteld en opgeleverd tegen de voorop­gestelde deadline.”

Samen sterk

Het spreekt voor zich dat deze manier van werken de nodige implicaties had op bouwtechnisch vlak. Zo is er een secanspalenwand geplaatst om de scheiding tussen beide werkfronten (en de technische kelder) te realiseren. “De grootste uitdaging schuilde zonder twijfel in de montage van de complexe houten 3D-dakstructuur, in combinatie met de twee kolossale betonnen liggers”, aldus Rudy De Cock. “Dankzij een maximale prefabricage en een doorgedreven voorbereiding in 3D-modellen is alles toch vlot verlopen. Door de goede verstandhouding en constructieve samenwerking tussen de architecten, studiebureaus en onderaannemers is het zwembad van Ronse voor alle partijen een succes geworden. Het is een uiterst fraaie constructie waarop iedereen terecht trots mag zijn.”