Energiecrisis drijft zwembadeigenaars verder richting fossielvrije verwarming

Ondanks de hete, droge zomers van recente jaren, blijft zwemmen zonder zwembadverwarming in onze Lage Landen eerder uitzondering. Wie vaker dan enkel op de allerwarmste dagen van het jaar wil zwemmen, kiest nog steeds voor een verwarmd buitenzwembad. De manier waarop dat grote volume water verwarmd wordt, heeft sinds enkele jaren echter een enorme evolutie doorgemaakt. De recente energiecrisis heeft die evolutie alleen maar verder op scherp gezet.

Net zoals een woning, kan ook een zwembad op talrijke manieren verwarmd worden. Onder meer de grootte van het zwembad – meer bepaald: het volume water –, de gewenste temperatuur, het aantal zwemmomenten, en de voorziene duur van het zwemseizoen bepalen welke oplossingen wel of niet in aanmerking komen en welk vermogen nodig is. Waar het voor de gebruiker echter veelal op neerkomt, is comfort, verbruik en gemoedsrust.

Werden zwembaden in het verleden nog veelal via een warmtewisselaar aangesloten op de gas- of stookolieketel verwarmd, dan is er voor nieuwe zwembaden al enige tijd een duidelijke trend richting fossielarme of fossielvrije oplossingen. Veel meer dan zuiver ecologische overwegingen,  echter, ligt vooral het financiële plaatje aan de oorsprong van die trend. Hoewel zwembadverwarming op gas, stookolie of zelfs een volledig elektrische warmtewisselaar een uitzonderlijk comfort levert – de temperatuur van het water kan in één dag tijd al zo’n 10°C opgetrokken worden – ligt het verbruik navenant hoog en lopen ook de energiekosten bijgevolg sterk op. 

De exuberante gas- en elektriciteitsprijzen van het afgelopen jaar indachtig, is het niet verwonderlijk dat ook bestaande zwembadeigenaars steeds vaker van hun verbruik wakker liggen. Ook zij gaan daarom op zoek gaan naar alternatieve verwarmingsmogelijkheden. Het is vooral in die vervangingsmarkt dat zich voor de zwembadbouwer vandaag de grote uitdaging, maar net zozeer het grote potentieel, bevindt.

Wie de focus legt op rendement en verbruik, komt bijna per definitie uit bij de warmtepomp. Door warmte te onttrekken aan de buitenlucht en vervolgens aan het zwembadwater af te geven, kan een warmtepomp namelijk meer energie -– in de vorm van warmte – leveren dan hij elektrisch verbruikt. De voorbije jaren is dit toestel dan ook dé norm geworden voor zwembadverwarming. Dat een warmtepomp een trage verwarmer is en dus meer tijd nodig heeft om het water op temperatuur te brengen dan bijvoorbeeld verwarming op gas – bij aanvang van het seizoen al snel enkele dagen – nemen de meeste zwembadeigenaars er zonder morren bij.

Toch is het belangrijk om niet alle zwembadwarmtepompen zomaar over dezelfde kam te scheren. Er zijn opmerkelijke verschillen in zowel rendement als de kwaliteit van de gebruikte materialen. Daarenboven dient er een onderscheid gemaakt te worden tussen on-off warmtepompen en de meer recente full inverter warmtepompen. In amper enkele jaren tijd evolueerde de markt van modellen die enkel op vol vermogen konden draaien, over toestellen met verschillende standen, tot warmtepompen die hun vermogen traploos op de actuele noden kunnen afstemmen. Deze zogeheten full inverter warmtepompen zijn in de regel zodanig veel efficiënter dan een on-off model of zelfs oudere inverters, dat het in heel wat gevallen interessant is om een warmtepomp van amper enkele jaren oud door een full inverter te vervangen. Bovendien hebben full inverters doorgaans ook een stillere werking.

Er is echter nog een belangrijke kanttekening: de impact van de buitentemperatuur. Hoe kouder het buiten is, hoe minder warmte de warmtepomp aan de buitenlucht kan onttrekken. Daarom is het goed te beseffen dat het hoge rendement dat door de warmtepompfabrikant beloofd wordt, enkel haalbaar is aan de daarbij opgegeven buitentemperatuur. Is het kouder, dan zal ook de efficiëntie van de warmtepomp dalen. Bij temperaturen onder 15 à 10°C zijn de meeste warmtepompen niet meer rendabel en vaak ook simpelweg niet meer in staat om het water op temperatuur te brengen. Al zijn er op de markt wel enkele warmtepompen specifiek ontwikkeld voor gebruik bij lagere temperaturen en dus het hele jaar door.

Niet verrassend vragen veel mensen zich af of er daarnaast geen heil te vinden is in de zon. Het is immers op zonnige dagen dat de meeste zwembadeigenaars de nood zullen voelen om een duik te nemen. En is zonne-energie daarenboven niet veelal gratis?

Laagdrempelige oplossingen zoals solarmatten en solarlamellen kunnen weliswaar een bijdrage leveren aan een energiezuinige of -neutrale verwarming, maar een volledig zwembad zullen ze niet op temperatuur krijgen. Zonnecollectoren, in combinatie met een warmtewisselaar of zonneboiler, zijn in dat opzicht een meer geschikte oplossing. Volgens de Belgische zonneboilerassociatie Belsolar kunnen zonnecollectoren op een warme zomerdag alvast genoeg energie afgeven om het zwembad op een aangename temperatuur van circa 28°C te brengen. Van mei tot september zijn ze in staat om meer dan de helft van de nodige energie over te nemen. Door de zonnecollectoren verder ook aan een sanitaire boiler te koppelen, kan de eventuele restwarmte, bijvoorbeeld wanneer het zwembad niet verwarmd wordt, bovendien ook aangewend worden om het sanitair warm water op te warmen

De meest essentiële evolutie in de zwembadverwarming bevindt zich echter niet op productniveau. Integendeel, zowel de energietransitie als de energiecrisis nopen ons ertoe om voorbij het product te kijken. Veel zwembadbouwers wijzen hun klanten er zo bijvoorbeeld al op dat een efficiënte zwembadverwarming niet zonder een isolerende zwembadafdekking kan, en ook de combinatie van een warmtepomp met pv-panelen is inmiddels goed ingeburgerd. 

Nog een stapje verder kan je gaan door een warmtepomp te combineren met zowel pv-panelen als zonnecollectoren, al dan niet geïntegreerd in één zogeheten PVT-paneel, of door een nog verder uitgekiende koppeling met een zonneboiler voor sanitair warm water of andere onderdelen van de binnenhuisinstallatie. Uiteindelijk is het door verschillende technieken en toepassingen te integreren, inclusief de energiesystemen van de woning zelf, dat men op zoek kan naar de optimale energiebalans, al zal – gezien de steeds complexere configuraties – de tussenkomst van een energiespecialist wel alsmaar belangrijker worden.